Tìm hiểu: Sơ thẩm là gì? Phúc thẩm là gì? Phân biệt điểm giống nhau, khác nhau khi so sánh sơ thẩm và phúc thẩm (phiên tòa sơ thẩm và phiên tòa phúc thẩm)
Nội dung chính:
Trong hệ thống pháp luật tố tụng Việt Nam, việc phân chia các cấp nhằm đảm bảo quyền lợi cho các bên tham gia tố tụng và tránh những sai sót trong quá trình xét xử. Hai cấp quan trọng nhất là xét xử sơ thẩm và xét xử phúc thẩm, mỗi cấp có mục đích và đặc điểm riêng biệt.
Bài viết dưới đây sẽ phân biệt rõ ràng hai cấp xét xử này giúp người đọc hiểu rõ hơn về quy trình tố tụng tại Việt Nam.
I. Khái niệm xét xử sơ thẩm và phúc thẩm
1. Xét xử sơ thẩm, Tòa án sơ thẩm là gì?
Xét xử sơ thẩm là cấp xét xử đầu tiên trong quy trình tố tụng, trong quá trình này Tòa án tiến hành thụ lý và giải quyết lần đầu dựa trên các tài liệu, chứng cứ và lời khai của các bên liên quan.
Tòa án cấp sơ thẩm sẽ đưa ra phán quyết là bản án hoặc quyết định giải quyết vụ việc dựa trên quá trình xét xử công khai và minh bạch.
Xét xử sơ thẩm đảm bảo mục đích giải quyết toàn bộ các vấn đề của vụ án lần đầu tiên, từ việc thu thập tài liệu, chứng cứ đến việc đưa ra phán quyết cuối cùng.
Trong quá trình xét xử sơ thẩm, Tòa án xem xét toàn bộ nội dung vụ việc, bao gồm các yêu cầu, tranh chấp, chứng cứ và lời khai từ tất cả các bên đương sự.
2. Xét xử phúc thẩm, Tòa án phúc thẩm là gì?
Xét xử phúc thẩm là cấp xét xử thứ hai trong quá trình tố tụng, được tiến hành khi có kháng cáo từ một trong các bên tham gia tố tụng hoặc kháng nghị của Viện kiểm sát đối với bản án/quyết định sơ thẩm.
Tòa án phúc thẩm sẽ xem xét lại vụ án dựa trên các phần nội dung bị kháng cáo, kháng nghị và trong phạm vi thẩm quyền có thể giữ nguyên, sửa đổi hoặc hủy bỏ phán quyết của Tòa án sơ thẩm.
Xét xử phúc thẩm nhằm đảm bảo phán quyết của Tòa án sơ thẩm là hợp pháp, chính xác và công bằng, từ đó bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan.
>> Xem thêm:Mức án phí xét xử sơ thẩm, phúc thẩm.
II. Các điểm giống nhau khi so sánh phiên tòa xét xử sơ thẩm và phúc thẩm
Mặc dù xét xử sơ thẩm và phúc thẩm có nhiều điểm khác biệt về mục đích, phạm vi và thẩm quyền nhưng giữa hai thủ tục này vẫn có những điểm giống nhau theo quy định của pháp luật Việt Nam, cụ thể:
➧ Bản chất đều là quá trình xét xử của Tòa án
Cả sơ thẩm và phúc thẩm đều là các giai đoạn của quá trình xét xử trong hệ thống tư pháp Việt Nam. Cả hai cấp xét xử này đều do Tòa án thực hiện và phải tuân theo các quy định pháp luật về tố tụng.
➧ Mục đích nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên
Cả hai thủ tục xét xử đều nhằm mục đích giải quyết tranh chấp, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong vụ án. Bản án/quyết định của Tòa án dù ở cấp sơ thẩm hay phúc thẩm đều phải đảm bảo tính công bằng và tuân thủ pháp luật.
➧ Nguyên tắc xét xử công khai và dân chủ
Theo quy định của pháp luật, xét xử sơ thẩm và phúc thẩm đều phải đảm bảo nguyên tắc công khai và dân chủ. Các bên liên quan đều có quyền tham gia phiên tòa, đưa ra bằng chứng, lập luận và tranh luận trước Tòa án.
➧ Sự tham gia của các bên liên quan
Trong cả hai thủ tục xét xử, các bên liên quan như nguyên đơn, bị đơn (hoặc bị cáo), luật sư và kiểm sát viên… đều có quyền tham gia tố tụng, tranh luận và bảo vệ quyền lợi của mình.
➧ Chứng cứ
Cả sơ thẩm và phúc thẩm thì Tòa án đều dựa trên chứng cứ có trong hồ sơ vụ án để đưa ra phán quyết. Trong trường hợp phúc thẩm, Tòa án xem xét lại các chứng cứ từ quá trình tố tụng sơ thẩm và bổ sung thêm chứng cứ mới (nếu có).
➧ Quy trình tố tụng tuân thủ luật định
Cả xét xử sơ thẩm và phúc thẩm đều phải tuân thủ quy trình tố tụng theo quy định của bộ luật tố tụng, điều này đảm bảo tính pháp lý và minh bạch của các bản án/quyết định của Tòa án.
>> Xem thêm:So sánh tố tụng hành chính và tố tụng dân sự.
III. Các điểm khác nhau khi so sánh phiên tòa xét xử sơ thẩm và phúc thẩm
Căn cứ theo quy định pháp luật, thủ tục sơ thẩm và phúc thẩm có một số điểm khác nhau như sau:
➧ Cấp xét xử
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Cấp đầu tiên tại TAND có thẩm quyền | Cấp thứ 2, xét xử tại Tòa án cấp cao hơn (cấp trên) |
➧ Mục đích
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Giải quyết toàn bộ nội dung vụ án lần đầu tiên | Kiểm tra, đánh giá lại bản án/quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm |
➧ Khởi xướng
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nộp đơn khởi kiện | Phát sinh khi có kháng cáo của đương sự hoặc kháng nghị của Viện kiểm sát |
➧ Thẩm quyền
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Tòa án nơi vụ việc xảy ra, hoặc nơi cư trú của bị đơn… tùy từng trường hợp cụ thể | Tòa án cấp trên của Tòa ra phán quyết cấp sơ thẩm |
➧ Phạm vi xét xử
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Xem xét toàn bộ nội dung vụ án | Chỉ xem xét nội dung bị kháng cáo, kháng nghị |
➧ Chứng cứ
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Thu thập, đánh giá toàn bộ chứng cứ từ các bên | Dựa trên hồ sơ từ cấp sơ thẩm và có thể bổ sung chứng cứ mới (nếu cần thiết) |
➧ Thời gian kháng cáo
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Không áp dụng (vì là cấp xét xử đầu tiên) | Trong thời hạn 15 – 30 ngày kể từ ngày Tòa án cấp sơ thẩm đưa ra phán quyết |
➧ Hiệu lực của phán quyết
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Phán quyết chưa có hiệu lực pháp luật ngay, có thể bị kháng cáo hoặc kháng nghị | Phán quyết có hiệu lực pháp luật ngay sau khi tuyên án, không thể kháng cáo tiếp (*) |
(*) Một số trường hợp đặc biệt có thể yêu cầu tái thẩm/giám đốc thẩm.
>> Xem thêm: Phân biệt tái thẩm, giám đốc thẩm.
➧ Kết quả
| Xét xử sơ thẩm | Xét xử phúc thẩm |
| Đưa ra phán quyết lần đầu về kết quả giải quyết vụ án | Giữ nguyên, sửa đổi, hoặc hủy bản án sơ thẩm để xét xử lại |
IV. Các câu hỏi phổ biến khi so sánh sơ thẩm và phúc thẩm
1. Xét xử sơ thẩm là gì?
Xét xử sơ thẩm là cấp xét xử đầu tiên trong quy trình tố tụng, trong quá trình này Tòa án tiến hành thụ lý và giải quyết lần đầu dựa trên các tài liệu, chứng cứ và lời khai của các bên liên quan. Tòa án cấp sơ thẩm sẽ đưa ra phán quyết là bản án hoặc quyết định giải quyết vụ việc dựa trên quá trình xét xử công khai và minh bạch.
2. Xét xử sơ thẩm có mục đích gì?
Xét xử sơ thẩm đảm bảo mục đích giải quyết toàn bộ các vấn đề của vụ án lần đầu tiên, từ việc thu thập tài liệu, chứng cứ đến việc đưa ra phán quyết cuối cùng.
3. Xét xử phúc thẩm là gì?
Xét xử phúc thẩm là cấp xét xử thứ hai trong quá trình tố tụng, được tiến hành khi có kháng cáo từ một trong các bên tham gia tố tụng hoặc kháng nghị của Viện kiểm sát đối với bản án/quyết định sơ thẩm.
Tòa án phúc thẩm sẽ xem xét lại vụ án dựa trên các phần nội dung bị kháng cáo, kháng nghị và trong phạm vi thẩm quyền có thể giữ nguyên, sửa đổi hoặc hủy bỏ phán quyết của Tòa án sơ thẩm.
4. Các điểm giống nhau giữa sơ thẩm và phúc thẩm là gì?
Các điểm giống nhau giữa sơ thẩm và phúc thẩm bao gồm:
- Bản chất đều là quá trình xét xử của Tòa án;
- Mục đích nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên;
- Nguyên tắc xét xử công khai và dân chủ;
- Sự tham gia của các bên liên quan;
- Chứng cứ;
- Quy trình tố tụng tuân thủ luật định.
>> Xem chi tiết:Các điểm giống nhau khi so sánh sơ thẩm và phúc thẩm.
5. Các điểm khác nhau giữa sơ thẩm và phúc thẩm là gì?
Căn cứ theo quy định pháp luật, thủ tục sơ thẩm và phúc thẩm có một số điểm khác nhau như sau:
- Cấp xét xử;
- Mục đích;
- Khởi xướng;
- Thẩm quyền;
- Phạm vi xét xử;
- Chứng cứ;
- Thời gian kháng cáo;
- Hiệu lực của phán quyết;
- Kết quả.
>> Xem chi tiết: Các điểm khác nhau khi so sánh sơ thẩm và phúc thẩm.
Luật sư Diễn Trần – Phòng Pháp lý dichvuketoan.online
