Hạch toán hao hụt trong định mức là một phần quan trọng trong quản lý tài chính và kế toán của doanh nghiệp, đặc biệt là trong các ngành sản xuất và chế biến. Việc xác định và ghi nhận đúng giá trị hao hụt không chỉ giúp doanh nghiệp kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất mà còn đảm bảo tính chính xác trong báo cáo tài chính. Bài viết này của dichvuketoan.online sẽ hướng dẫn bạn cách hạch toán hao hụt đúng quy định và các biện pháp để giảm thiểu hao hụt

1. Định nghĩa hao hụt trong định mức

Hao hụt trong định mức là phần tổn thất nguyên vật liệu nằm trong giới hạn cho phép, cần được hạch toán một cách hợp lý để phản ánh đúng giá trị tài sản và chi phí của doanh nghiệp. Mức định mức là một tiêu chuẩn dự kiến về lượng nguyên liệu hoặc tài nguyên cần thiết để sản xuất một đơn vị sản phẩm hoặc dịch vụ.

Xem thêm: Các tài khoản hàng tồn kho: phương pháp và cách hạch toán đầy đủ nhất

2. Cách hạch toán hao hụt trong định mức

Khi phát hiện thiếu hụt nguyên vật liệu trong kho hoặc nơi bảo quản, cần lập biên bản và tiến hành điều tra nguyên nhân, đồng thời xác định trách nhiệm của cá nhân liên quan.

Kế toán sẽ dựa trên biên bản kiểm kê và quyết định xử lý từ cấp có thẩm quyền để ghi nhận vào sổ sách kế toán như sau:

• Nếu thiếu hụt do nhầm lẫn hoặc chưa ghi sổ, cần bổ sung hoặc điều chỉnh số liệu trên sổ kế toán.
• Trong trường hợp thiếu hụt nằm trong phạm vi hao hụt cho phép (hao hụt vật liệu trong định mức):
  • Nợ TK 632: Giá vốn hàng bán
  • Có TK 152: Nguyên liệu, vật liệu
• Nếu giá trị hao hụt hoặc mất mát chưa rõ nguyên nhân và cần chờ xử lý, kế toán sẽ ghi nhận:
  • Nợ TK 138: Phải thu khác (1381: Tài sản thiếu chờ xử lý)
  • Có TK 152: Nguyên liệu, vật liệu
• Khi có quyết định xử lý chính thức, kế toán thực hiện ghi chép theo các trường hợp sau:
  • Nợ TK 111: Tiền mặt (nếu người vi phạm nộp tiền bồi thường)
  • Nợ TK 138: Phải thu khác (1388: tiền bồi thường từ người vi phạm)
  • Nợ TK 334: Phải trả người lao động (trừ vào lương của người vi phạm)
  • Nợ TK 632: Giá vốn hàng bán (phần giá trị hao hụt còn lại phải tính vào giá vốn hàng bán)
  • Có TK 138: Phải thu khác (1381: Tài sản thiếu chờ xử lý).

Xem thêm: Phương pháp hạch toán phế liệu thu hồi mới nhất

Xem thêm: Hạch toán nhập kho thành phẩm và quy trình nhập kho thành phẩm

3. Bài tập về hạch toán hao hụt trong định mức

Công ty ABC sản xuất sản phẩm X. Theo định mức kỹ thuật, trong quá trình sản xuất, nguyên vật liệu A có thể hao hụt 2% so với tổng số lượng nguyên vật liệu nhập kho. Trong kỳ, công ty đã nhập kho 10.000 kg nguyên vật liệu A với giá 100.000 VND/kg. Tổng số lượng nguyên vật liệu thực tế sử dụng trong kỳ là 9.800 kg, trong đó hao hụt 200 kg.

Yêu cầu:

1. Tính tổng giá trị hao hụt nguyên vật liệu A trong kỳ.
2. Hạch toán hao hụt nguyên vật liệu A trong trường hợp hao hụt này nằm trong phạm vi hao hụt cho phép (hao hụt trong định mức).
3. Hạch toán hao hụt nguyên vật liệu A nếu phần hao hụt vượt định mức, giả sử 100 kg hao hụt nằm trong định mức và 100 kg vượt định mức.

Tính tổng giá trị hao hụt nguyên vật liệu A trong kỳ:

• Tổng số lượng hao hụt: 200 kg
• Đơn giá nguyên vật liệu A: 100.000 VND/kg
• Giá trị hao hụt = 200 kg × 100.000 VND/kg = 20.000.000 VND

Hạch toán hao hụt nguyên vật liệu A trong định mức:

• Nếu toàn bộ 200 kg hao hụt nằm trong định mức (2% của 10.000 kg là 200 kg):
• Nợ TK 632: Giá vốn hàng bán: 20.000.000 VND
• Có TK 152: Nguyên liệu, vật liệu: 20.000.000 VND

Hạch toán hao hụt nguyên vật liệu A nếu vượt định mức:

• Hao hụt nằm trong định mức (100 kg):
  • Nợ TK 632: Giá vốn hàng bán: 10.000.000 VND
  • Có TK 152: Nguyên liệu, vật liệu: 10.000.000 VND
• Hao hụt vượt định mức (100 kg):
  • Nợ TK 1381: Tài sản thiếu chờ xử lý: 10.000.000 VND
  • Có TK 152: Nguyên liệu, vật liệu: 10.000.000 VND
• Khi có quyết định xử lý phần hao hụt vượt định mức, giả sử người vi phạm phải bồi thường toàn bộ:
  • Nợ TK 111: Tiền mặt: 10.000.000 VND
  • Có TK 1381: Tài sản thiếu chờ xử lý: 10.000.000 VND

4. Bảng tính hao hụt nguyên vật liệu

Để lập bảng tính hao hụt NVL, cần điền đầy đủ các thông tin sau:

(1) Số thứ tự

(2) Tên nguyên liệu, vật tư

(3) Mã nguyên liệu, vật tư

(4) Đơn vị tính

(5) Định mức tiêu hao NVL được tính bằng công thức sau:

Định mức tiêu hao nguyên vật liệu = Định mức về lượng x Định mức về giá

Trong đó:

• Định mức về lượng: Là lượng nguyên vật liệu cần thiết cho quá trình sản xuất, bao gồm cả những tổn thất từ máy móc, lao động, và cả các sản phẩm lỗi.
• Định mức về giá: Là giá trị của nguyên vật liệu sau khi đã trừ các khoản chiết khấu và giảm giá.

Ví dụ:

• Định mức lượng: Nguyên vật liệu cần để sản xuất ra 1 sản phẩm là: 10g, hao hụt: 0,5g, vật liệu tính cho sản phẩm hỏng: 0,3. Vì vậy định mức lượng nguyên vật liệu bằng 10,8g
• Định mức giá: Giá mua nguyên vật liệu sau khi trừ chiết khấu và giảm giá là: 300.000 VND, chi phí lưu kho và vận chuyển: 30.000 VND. Vì vậy, định mức giá 1g nguyên vật liệu bằng 330.000 VND
• Định mức tiêu hao nguyên vật liệu để sản xuất 1 đơn vị sản phẩm = 10,8g x 330.000 VND = 3.564.000 VND

(6) Tỷ lệ % hao hụt được tính bằng công thức sau:

Phần trăm hao hụt = (Giá trị thực tế – Giá trị kỳ vòng)/Giá trị kỳ vòng x 100%

Trong đó:

• Giá trị kỳ vòng: số lượng hoặc giá trị dự kiến trước khi tiến hành sản xuất
• Giá trị thực tế: số lượng hoặc giá trị thực tế sau khi hoàn thành sản xuất

Ví dụ: Giả sử một công ty dự kiến sản xuất 500 sản phẩm, nhưng chỉ sản xuất được 475 sản phẩm, thì phần trăm hao hụt được tính như sau:

• Phần trăm hao hụt = (475 – 500) / 500 * 100% = -5%
• Điều này cho thấy công ty đã có sự hao hụt 5% so với kế hoạch ban đầu.

(7) Định mức kể cả hao hụt được tính bằng công thức sau:

Đc = Đs + Đs x H

Trong đó:

• Đc: Định mức kể cả hao hụt
• Đs: Định mức sử dụng cấu thành trên sản phẩm
• H: Tỷ lệ phần trăm hao hụt tính theo hao hụt tính theo lượng hao hụt trên định mức sử dụng cấu thành trong sản phẩm.

Ví dụ: Nếu một công ty sản xuất cần 100 đơn vị nguyên vật liệu để sản xuất một sản phẩm, và tỷ lệ hao hụt dự kiến là 10%, công thức để tính định mức kể cả hao hụt sẽ như sau:

• Đc = 100 + 100 x 0,1 = 100 + 10 = 110 đơn vị
• Điều này có nghĩa là định mức nguyên vật liệu kể cả hao hụt để sản xuất sản phẩm là 110 đơn vị.

(8) Nguồn cung cấp

5. Nguyên nhân gây ra hao hụt trong định mức

Hao hụt trong định mức là hiện tượng thường gặp trong quá trình sản xuất và quản lý nguyên liệu, phản ánh sự chênh lệch giữa lượng nguyên liệu dự kiến và lượng thực tế sử dụng. Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến hao hụt trong định mức:

• Yếu Tố Kỹ Thuật:
  • Lỗi Thiết Bị: Sự cố hoặc hỏng hóc của thiết bị sản xuất có thể dẫn đến việc sử dụng nguyên liệu không hiệu quả. Ví dụ, máy móc không chính xác có thể làm mất mát hoặc tiêu tốn nhiều nguyên liệu hơn dự kiến.
  • Công Nghệ Sản Xuất: Các công nghệ sản xuất không tối ưu hoặc lỗi thời có thể dẫn đến hao hụt trong định mức. Quy trình sản xuất lỗi thời có thể gây lãng phí nguyên liệu và làm giảm chất lượng sản phẩm.
• Yếu Tố Quy Trình:
  • Quy Trình Sản Xuất Không Hiệu Quả: Các bước trong quy trình sản xuất không được tối ưu hóa có thể gây ra hao hụt. Ví dụ, quy trình chế biến có thể làm mất mát một phần nguyên liệu do thao tác không đúng hoặc thiết bị không phù hợp.
  • Kích Thước Lô Sản Xuất: Sản xuất theo lô lớn hơn hoặc nhỏ hơn so với định mức có thể dẫn đến sự hao hụt. Ví dụ, sản xuất theo lô quá nhỏ có thể gây lãng phí nguyên liệu trong quá trình thử nghiệm và điều chỉnh.
• Yếu Tố Con Người:
  • Sai Sót Trong Quy Trình: Lỗi của nhân viên trong việc đo lường, chuẩn bị hoặc sử dụng nguyên liệu có thể dẫn đến hao hụt. Ví dụ, việc đo lường không chính xác hoặc thiếu sót trong quá trình xử lý có thể làm tiêu tốn nguyên liệu không cần thiết.
  • Thiếu Kinh Nghiệm: Nhân viên thiếu kinh nghiệm hoặc đào tạo không đầy đủ có thể dẫn đến việc quản lý nguyên liệu không hiệu quả, gây ra hao hụt trong định mức.
• Yếu Tố Nguyên Liệu:
  • Chất Lượng Nguyên Liệu: Nguyên liệu kém chất lượng hoặc không đạt tiêu chuẩn có thể gây ra hao hụt. Nguyên liệu bị hỏng hóc, ẩm ướt hoặc không đồng nhất có thể dẫn đến việc tiêu tốn nhiều nguyên liệu hơn dự kiến.
  • Khả Năng Lưu Trữ: Cách thức lưu trữ nguyên liệu không đúng cách có thể gây ra hao hụt. Ví dụ, nguyên liệu bị hư hỏng do điều kiện lưu trữ không phù hợp có thể làm tăng mức hao hụt.
• Yếu Tố Tài Chính:
  • Chi Phí Quản Lý: Các chi phí liên quan đến quản lý và bảo trì thiết bị có thể ảnh hưởng đến việc hao hụt nguyên liệu. Chi phí bảo trì không đầy đủ có thể dẫn đến hỏng hóc thiết bị và làm tăng mức hao hụt.
  • Điều Chỉnh Giá Thành: Sự thay đổi trong giá thành nguyên liệu có thể làm thay đổi cách tính toán định mức, ảnh hưởng đến mức hao hụt dự kiến.
• Yếu Tố Môi Trường:
  • Điều Kiện Môi Trường: Các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm và điều kiện lưu trữ có thể ảnh hưởng đến mức hao hụt. Ví dụ, điều kiện môi trường không ổn định có thể làm giảm chất lượng nguyên liệu và gây ra hao hụt.

6. Biện pháp giảm thiểu hao hụt

Giảm thiểu hao hụt là một yếu tố quan trọng trong việc tối ưu hóa quy trình sản xuất và quản lý nguyên liệu, từ đó nâng cao hiệu quả kinh doanh và giảm chi phí. Dưới đây là các biện pháp hiệu quả để giảm thiểu hao hụt:

• Tối Ưu Hóa Quy Trình Sản Xuất:
  • Cải Tiến Quy Trình: Xem xét và cải tiến quy trình sản xuất để tối ưu hóa việc sử dụng nguyên liệu và giảm thiểu sự lãng phí. Sử dụng công nghệ và phương pháp sản xuất hiện đại có thể giúp giảm thiểu hao hụt.
  • Tự Động Hóa Quy Trình: Đưa vào ứng dụng các hệ thống tự động hóa và robot trong sản xuất để giảm thiểu sai sót do con người và tăng độ chính xác trong việc sử dụng nguyên liệu.
• Quản Lý Chất Lượng Nguyên Liệu:
  • Lựa Chọn Nguyên Liệu Đạt Tiêu Chuẩn: Chọn mua nguyên liệu từ các nhà cung cấp đáng tin cậy và đảm bảo chất lượng nguyên liệu đạt tiêu chuẩn. Nguyên liệu kém chất lượng có thể làm tăng mức hao hụt trong quá trình sản xuất.
  • Kiểm Tra Định Kỳ: Thực hiện kiểm tra định kỳ và bảo trì thiết bị để đảm bảo rằng chúng hoạt động hiệu quả và không gây lãng phí nguyên liệu.
• Đào Tạo và Phát Triển Nhân Viên:
  • Đào Tạo Nhân Viên: Đào tạo nhân viên về kỹ thuật và quy trình sản xuất chính xác để giảm thiểu lỗi trong việc sử dụng nguyên liệu và thực hiện các thao tác. Đào tạo liên tục giúp nâng cao kỹ năng và hiệu suất làm việc.
  • Tăng Cường Nhận Thức: Nâng cao nhận thức của nhân viên về tầm quan trọng của việc giảm hao hụt và các biện pháp cụ thể để đạt được mục tiêu này.
• Quản Lý Hiệu Quả Dự Trữ:
  • Dự Trữ Tối Ưu: Quản lý mức dự trữ nguyên liệu để tránh tình trạng dư thừa hoặc thiếu hụt. Dự trữ quá nhiều có thể dẫn đến hao hụt do nguyên liệu bị hỏng hoặc hết hạn.
  • Sử Dụng Phương Pháp FIFO: Áp dụng phương pháp FIFO (First In, First Out) để đảm bảo nguyên liệu cũ được sử dụng trước, giảm thiểu rủi ro hao hụt do nguyên liệu hết hạn hoặc hư hỏng.
• Phân Tích và Theo Dõi Hao Hụt:
  • Theo Dõi Liên Tục: Theo dõi liên tục lượng hao hụt và phân tích nguyên nhân để nhận diện các yếu tố gây ra hao hụt. Sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu để xác định các mẫu và xu hướng hao hụt.
  • Đánh Giá Hiệu Quả: Đánh giá hiệu quả của các biện pháp giảm thiểu hao hụt và điều chỉnh các chiến lược nếu cần thiết. Việc này giúp cải thiện quy trình và giảm thiểu tổn thất lâu dài.
• Cải Tiến Công Nghệ và Thiết Bị:
  • Đầu Tư Vào Công Nghệ Mới: Đầu tư vào công nghệ và thiết bị mới có thể giúp cải thiện hiệu quả sản xuất và giảm thiểu hao hụt. Công nghệ tiên tiến có thể giúp giảm lãng phí và nâng cao độ chính xác.
  • Bảo Trì Thiết Bị: Thực hiện bảo trì định kỳ và sửa chữa thiết bị để đảm bảo rằng các máy móc hoạt động đúng cách và không gây ra hao hụt do lỗi kỹ thuật.
• Tạo Ra Chính Sách và Quy Trình Rõ Ràng:
  • Xây Dựng Chính Sách Rõ Ràng: Xây dựng các chính sách và quy trình rõ ràng về việc sử dụng và quản lý nguyên liệu. Điều này giúp hướng dẫn nhân viên và đảm bảo sự tuân thủ quy định trong toàn bộ quy trình sản xuất.

Như vậy dichvuketoan.online đã điểm qua một số nội dung quan trọng về Hạch toán hao hụt trong định mức. Hy vọng những nội dung trên có thể giúp bạn hiểu rõ được vấn đề này. Nếu có điều gì cần hỗ trợ hoặc giải đáp thắc mắc hãy liên hệ đến HOTLINE:0932.383.089 để được tư vấn miễn phí nhé.

Xem thêm: Cách hạch toán hàng khuyến mại không thu tiền theo thông tư 200

Xem thêm: Cách hạch toán hàng nhập khẩu và hạch toán thuế nhập khẩu